Rượu Bầu Đá hay còn được gọi là rượu Bàu Đá, đây chính là niềm tự hào của người dân xứ Nẫu. Là một loại rượu được chưng cất từ chính mạch nước ngầm của làng rượu truyền thống Bàu Đá ở Bình Định, chỉ nơi đó mới có thể tinh chế thành những mẻ rượu thơm ngon, chuẩn vị nhất.
Khái niệm về rượu Bầu Đá
Sở dĩ người ta gọi rượu Bầu Đá với cái tên Bàu Đá vì cách gọi vùng miền. Đây là một sản phẩm truyền thống có mặt từ rất lâu đời của người dân Bình Định, được cha ông gìn giữ, phát triển rực rỡ từ đời này sang đời khác.
Bình Định là vùng đất được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho các mạch nước ngầm ngọt và mát từ các ngọn núi xung quanh chảy vào, bồi đắp nhiều dưỡng chất. Và từ đó người dân nơi đây đã sử dụng nguồn nước ngầm rỉ từ độ sâu 20 – 30 mét trong vắt dùng để nấu loại rượu này.
Từng mẻ rượu được nấu từ nguồn nước quý hiếm cùng với phương pháp chưng cất thủ công theo bí quyết gia truyền của các bô lão trong làng. Thành công tạo nên một hương vị rất đặc biệt, độc nhất vô nhị, được người đời tôn vinh là “thiên hạ đệ nhất Tửu”.
Hương vị đặc trưng của rượu Bàu đã khiến các dân sành rượu hay các đấng mày râu khó có thể chối từ. Bởi vì nồng độ của loại rượu này rất cao, chỉ vừa mới nhấp môi thì cũng đủ để khiến đầu lưỡi của bạn tê tái và lan tỏa một vị nóng, nồng từ trong miệng xuống tới cổ họng và dạ dày, để lại một cảm giác rất khó tả.
Lịch sử ra đời của rượu Bầu Đá
Sở dĩ loại rượu Bầu Đá có tên gọi như thế, là do được nấu chủ yếu từ nguồn nước tinh khiết ở làng Cù Lâm Thổ, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn thuộc tỉnh Bình Định. Và Bàu đá chính là cái tên của một bao nước ngày xưa mà cả làng đã dùng chung cho sinh hoạt và cả sản xuất.
Ngày nay, nguồn nước quý này chỉ dùng để nấu men, còn nấu rượu sẽ dùng nước giếng ở trong làng. Lưu ý, chỉ khi rượu được nấu từ mạch nước ngầm, bên trong có rất nhiều đá ở ngôi làng Cù Lâm Thổ (hiện nay là làng nghề truyền thống rượu Bàu) mới có thể cho ra hương vị đặc trưng đến như thế.
Chính vì sự độc đáo đó, mà rượu Bàu bắt đầu nổi danh và được nhiều người tìm đến để thưởng thức. Càng tự hào hơn nữa, nhà thơ nổi tiếng Nguyễn Duy, sau một tháng trời thử hết ba loại rượu Làng Vân, Mẫu Sơn, rồi tới Bàu Đá.
Thi sĩ đã nói rằng chưa có một loại rượu nào sủi tăm nhiều và ngon như rượu Bầu Đá . Và nhà thơ Yến Lan đã viết bài thơ mang tên “Rượu Bàu Đá”, chính là loại rượu nơi quê hương của vị anh hùng Quang Trung.
Công thức nấu rượu Bầu Đá ngon nhất
Đầu tiên nếu muốn có một mẻ rượu ngon, thì người nấu phải tuân thủ theo các yêu cầu vô cùng nghiêm ngặt. Lựa chọn nguyên liệu một cách kỹ càng, về nguồn nước, gạo, men, dụng cụ nấu rượu cộng với bí quyết và kinh nghiệm gia truyền.
Quy trình nấu rượu Bàu là vô cùng cầu kỳ và tốn kha khá thời gian cho mỗi công đoạn. Để có 1l rượu ngon thì quá trình nấu rượu chính là phần công phu nhất, đòi hỏi người nấu phải thật sự rất kiên nhẫn và tỉ mỉ.
Ở công đoạn nấu, rượu Bầu Đá được nấu từ gạo lứt, một mẻ thường sẽ cho 5kg gạo (tương đương từ 3,5 đến 4l rượu) và phải mất 6 giờ đồng hồ. Dụng cụ dùng để nấu rượu đều phải làm bằng sành, thủy tinh và tre. Đặc biệt là nguồn nước phải được lấy từ trong bầu đá thì mới có thể cho ra hương vị thơm ngon đặc trưng được.
Lưu ý, khi chưng cất không được quá vội vàng, phải dùng mức lửa vừa riu riu mới có thể vắt được hết tinh chất trong gạo. Và như vậy sau khoảng từ sáu ngày đến một tuần, bạn đã thành công tạo ra một mẻ rượu Bầu Đá thơm ngon.
Nếu như là một người nấu rượu chuyên nghiệp, lâu năm thì không cần phải nếm cũng có thể thẩm định được chất lượng của rượu. Bằng cách lắng nghe tiếng rơi của giọt nước rượu trong vải xanh lúc chưng cất và hương rượu thoáng qua.
Những lưu ý khi phân biệt rượu Bầu Đá thật và giả
Nếu như bạn là một người biết thưởng thức rượu thì chỉ cần qua một ngụm nhỏ đã cảm nhận được hương vị đặc trưng của rượu Bàu. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có rất nhiều đơn vị có thể dễ dàng làm giả được loại rượu này theo những cách thức vô cùng tinh vi.
Vì thế, việc tìm và mua cho mình một chai rượu Bầu Đá Bình Định chính gốc là một điều khá khó khăn. Để tránh mua loại rượu kém chất lượng, thì sau đây chúng tôi sẽ chỉ ra cho bạn cách nhận biết đâu là rượu Bàu thật và đâu là rượu giả.
Quan sát màu sắc và hiện tượng rượu Bầu Đá khi lắc
Một trong những cách thức để xác định đâu là rượu chính gốc thì mọi người nên chú trọng quan sát đến màu sắc của rượu. Màu sắc của rượu Bầu Đá thật sẽ có màu trong suốt tựa như nước suối và khi lắc đều và mạnh, sẽ thấy hiện tượng sủi bọt.
Lưu ý bọt tăm bám trên thành ly càng nhiều thì rượu sẽ càng ngon và cho dù bạn lắc mạnh đến dường nào thì vẫn giữ được độ trong vắt. Nếu rượu lắc lên mà đợi một hồi lâu mới trong lại hoặc bỏ tâm không thấy nổi trên thành ly thì chắc chắn đây không phải là rượu Bàu Đá chính gốc.
Ngửi mùi hương của rượu
Cách tiếp theo chính là ngửi mùi hương của rượu, rượu chính gốc khi để nguội, bạn sẽ có thể cảm nhận rõ ràng mùi thơm nồng đậm men của gạo nếp. Bởi vì, rượu Bầu Đá là một loại rượu được xem là khá nặng đô và độ trung bình của rượu rơi vào khoảng từ 45 – 55 độ.
Những người đã từng sở hữu rượu Bàu Đá chia sẻ rằng , nếu như mua đúng loại chính hãng, thì cho dù đứng ở cách xa vài mét bạn vẫn có thể cảm nhận được hương thơm ngào ngạt của nó. Đó chính là thành quả của công đoạn chưng cất, ủ rượu qua các giai đoạn tốn nhiều tâm huyết và thời gian của người điều chế.
Thưởng thức hương vị của rượu Bầu Đá
Như đã nói, rượu Bầu Đá không được làm theo cách thức của những loại rượu thông thường. Phải có những nguyên liệu đặc trưng mới có thể sản xuất ra 1l rượu thơm ngon tê tái.
Sự cộng hưởng của những giọt nước tinh khiết lấy từ mạch nước ngầm, cùng với gạo lứt thượng hạng đã qua tuyển chọn kỹ lưỡng. Dưới rồi bàn tay của người nghệ nhân làm rượu giàu kinh nghiệm qua bao đời nay, kết tinh trong rượu Bàu.
Hương vị của rượu chính gốc khi du khách uống vào sẽ có thể cảm nhận được độ nóng ở trong khoang miệng. Đi từ cổ họng rồi sau đó lan dần xuống dạ dày, cảm nhận rõ ràng rượu chạy tới đâu thì ấm nóng tới đó. Đọng lại trong khoang miệng một cảm giác ngọt nhẹ, không hề gắt như các loại rượu tầm thường.
Giá thành của rượu bàu đá trên thị trường
Nếu là một trong những người am hiểu về rượu, khi thưởng thức, chắc chắn bạn sẽ nhận ra được sự khác nhau rất lớn trong việc thay đổi nguyên liệu và cách kết hợp. Mỗi một loại sẽ phù hợp với từng đối tượng khác nhau, tùy theo sở thích và thói quen tiêu dùng.
Hiện nay trên thị trường rượu Bàu Đá được chia thành ba loại, tương đương với nồng độ cồn khác nhau. Và giá thành cũng sẽ có phần chênh lệch, tùy theo chất lượng và số năm ủ rượu.
- Rượu Bàu đậu xanh: Đây chính là loại mắc nhất trong ba loại, vì đây chính là hương vị rượu truyền thống. Do đó với những tay sành rượu chắc chắn sẽ phải thưởng thức qua một lần. Giá thị trường hiện nay của loại rượu này rơi vào khoảng từ 130.000 VNĐ đến 160.000 VNĐ/lít.
- Rượu nếp: Nồng độ của loại rượu này sẽ ít hơn rượu Bàu đậu xanh, rơi vào loại một tương đương là 45 độ. và giá thành trung bình của loại rượu bàu đá nếp sẽ rơi vào khoảng 80.000 VNĐ/lít.
- Rượu bàu đá gạo: Rượu bàu đá gạo cũng hot không kém so với hai loại rượu trên. giá thành trung bình của loại rượu này dao động từ 60.000 VNĐ/lít.
Hướng dẫn cách bảo quản và thưởng thức rượu bàu đá
Rượu Bầu Đá để càng lâu thì hương vị lại càng ngon và càng đậm đà hơn nữa. Do đó chúng ta phải cần bảo quản rượu thật tốt, như vậy mới có thể thưởng thức được thành quả sau bao nhiêu năm chờ đợi.
- Chắc chắn mùi vị của rượu sẽ có phần thay đổi theo thời gian, nếu như bạn lựa chọn một bình nhựa kém chất lượng thì sẽ không tốt cho sức khỏe của người dùng. Và nếu muốn bảo quản bình rượu bàu đá quý hiếm, cách tốt nhất là mọi người nên đựng trong một bình sứ, sành hoặc thủy tinh.
- Nên đặt rượu ở một nơi râm mát, tránh tối đa ánh nắng trực tiếp của mặt trời. Lưu ý, phải đậy kín nắp bình để tránh hương vị của rượu bay hơi.
Theo như tương truyền thì khi xưa, rượu Bầu Đá xuất hiện đã được dùng để tiến vua. Rượu Bàu Đá ban đầu sẽ được đựng trong một lu sành, sau đó được rót vào một cái ve vòi. Người uống sẽ cầm ve vòi rồi đưa lên cao và nghiêng về thành ly để tạo thành dòng chảy như một thác nước dựng đứng xuống ly rượu.
Lưu ý, khi rót rượu thì không được để rượu tràn ly, bởi vì rượu trong ly sẽ sủi bọt trông vô cùng đẹp mắt. Và chúng ta nên uống theo từng ngụm nhỏ, để cảm nhận rõ hương vị tinh tuý, thơm ngon của rượu Bàu Đá.
Kết luận
Qua đó bài viết trên, ta thấy được rượu Bầu Đá có đầy đủ yếu tố xứng đáng là đặc sản nổi tiếng của Bình Định. Nó không chỉ góp mặt tạo nên những cuộc vui trong các dịp lễ tết, mà còn giúp hỗ trợ điều trị một số bệnh, tăng cường sức khỏe nếu như bạn biết cách thưởng thức và mua đúng loại rượu chính gốc.
